OCHRONA SYGNALISTÓW
OCHRONA SYGNALISTÓW - NOWE OBOWIĄZKI PRACODAWCÓW
W dniu 25 września 2024 r. weszła w życie ustawa o ochronie sygnalistów. Wielu pracodawców ma obowiązek wprowadzenia procedury zgłoszeń wewnętrznych i zapewnienia ochrony sygnalistom zgłaszającym naruszenia. Celem ustawy z 14.06.2024 r. o ochronie sygnalistów (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 928) jest co do zasady określenie możliwości zgłaszania naruszeń prawa i zasad ochrony sygnalistów.
Dokumentacja do pobrania:
🔗Zarządzenie Nr MGOPS.021.07.2024 w sprawie ustalenia "Wewnętrznej procedury dokonywania zgłoszeń naruszeń prawa i podejmowania działań następczych w Miejsko-Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej" oraz Procedury ochrony danych sygnalisty w Miejsko-Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej". LINK
🔗 Załącznik 1 - LINK
🔗 Załącznik 2 - LINK
🔗 Załącznik 3 - LINK
🔗 Załącznik 4 - LINK
🔗 Załącznik 5 - LINK
Naruszeniem prawa, według przyjętej ustawy, jest działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu obejście prawa, dotyczące: korupcji; zamówień publicznych; usług, produktów i rynków finansowych; przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu; bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami; bezpieczeństwa transportu; ochrony środowiska; ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego; bezpieczeństwa żywności i pasz; zdrowia i dobrostanu zwierząt; zdrowia publicznego; ochrony konsumentów; ochrony prywatności i danych osobowych; bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych; interesów finansowych Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej, jednostki samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej; rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, w tym publicznoprawnych zasad konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych; konstytucyjnych wolności i praw człowieka i obywatela – występujące w stosunkach jednostki z organami władzy publicznej i niezwiązane z ww. dziedzinami.
Ustawa reguluje zasady ochrony sygnalistów oraz zgłaszania i rozpatrywania ww. naruszeń w trybie procedury zgłoszeń wewnętrznych, zgłoszeń zewnętrznych lub ujawnienia publicznego. Poniżej zarysowane zostaną zasady wprowadzenia przez podmioty zobowiązane procedury zgłoszeń wewnętrznych.
Obowiązki związane z wprowadzeniem procedury zgłoszeń wewnętrznych
✔️Zagwarantowanie braku dostępu osób nieupoważnionych oraz ochrony poufności.
Pracodawca ma obowiązek zagwarantować, że procedura zgłoszeń wewnętrznych oraz związane z przyjmowaniem zgłoszeń przetwarzanie danych osobowych uniemożliwiają nieupoważnionym osobom uzyskanie dostępu do informacji objętych zgłoszeniem. Ponadto ma obowiązek zapewnić ochronę poufności tożsamości sygnalisty, osoby, której dotyczy zgłoszenie, oraz osoby trzeciej wskazanej w zgłoszeniu. Ochrona poufności dotyczy informacji, na podstawie których można bezpośrednio lub pośrednio zidentyfikować tożsamość takich osób. Ustawa wprowadza sankcje za ujawnienie tożsamości osób zgłaszających naruszenia: kto wbrew przepisom ustawy ujawnia tożsamość sygnalisty, osoby pomagającej w dokonaniu zgłoszenia lub osoby powiązanej z sygnalistą, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
✔️Prowadzenie rejestru zgłoszeń
Podmiot prawny ma obowiązek prowadzić rejestr zgłoszeń wewnętrznych. Jest administratorem danych osobowych zgromadzonych w tym rejestrze.
✔️Zakaz działań odwetowych wobec sygnalisty
Wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane działania odwetowe ani próby lub groźby zastosowania takich działań. Nie mogą być podejmowane działania odwetowe, polegające w szczególności na: odmowie nawiązania stosunku pracy; wypowiedzeniu lub rozwiązaniu bez wypowiedzenia stosunku pracy; nie zawarciu umowy o pracę na czas określony lub umowy o pracę na czas nieokreślony po rozwiązaniu umowy o pracę na okres próbny, nie zawarciu kolejnej umowy o pracę na czas określony lub nie zawarciu umowy o pracę na czas nieokreślony po rozwiązaniu umowy o pracę na czas określony – w przypadku gdy sygnalista miał uzasadnione oczekiwanie, że zostanie z nim zawarta taka umowa; obniżeniu wysokości wynagrodzenia za pracę; wstrzymaniu awansu albo pominięciu przy awansowaniu; pominięciu przy przyznawaniu innych niż wynagrodzenie świadczeń związanych z pracą lub obniżeniu wysokości tych świadczeń; przeniesieniu na niższe stanowisko pracy; zawieszeniu w wykonywaniu obowiązków pracowniczych lub służbowych; przekazaniu innemu pracownikowi dotychczasowych obowiązków sygnalisty; niekorzystnej zmianie miejsca wykonywania pracy lub rozkładu czasu pracy; negatywnej ocenie wyników pracy lub negatywnej opinii o pracy; nałożeniu lub zastosowaniu środka dyscyplinarnego, w tym kary finansowej, lub środka o podobnym charakterze; przymusie, zastraszaniu lub wykluczeniu; mobbingu; dyskryminacji; niekorzystnym lub niesprawiedliwym traktowaniu; wstrzymaniu udziału lub pominięciu przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe; nieuzasadnionym skierowaniu na badania lekarskie, w tym badania psychiatryczne, chyba że przepisy odrębne przewidują możliwość skierowania pracownika na takie badania; działaniu zmierzającym do utrudnienia znalezienia w przyszłości pracy w danym sektorze lub w danej branży na podstawie nieformalnego lub formalnego porozumienia sektorowego lub branżowego; spowodowaniu straty finansowej, w tym gospodarczej, lub utraty dochodu; wyrządzeniu innej szkody niematerialnej, w tym naruszeniu dóbr osobistych, w szczególności dobrego imienia sygnalisty.
Co ważne, to na pracodawcy będzie spoczywał ciężar dowodu, że ww. podjęte działanie nie jest działaniem odwetowym. Sygnalista, wobec którego dopuszczono się działań odwetowych, będzie miał prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku (w 2023 r. wyniosło ono 7 155,48 zł) lub prawo do zadośćuczynienia.
Ustawa wprowadza sankcje za podejmowanie działań odwetowych: kto podejmuje działania odwetowe wobec sygnalisty, osoby pomagającej w dokonaniu zgłoszenia lub osoby powiązanej z sygnalistą, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jeżeli sprawca tego czynu działa w sposób uporczywy, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Obowiązywanie: Ustawa została ogłoszona w Dzienniku Ustaw 24 czerwca 2024 r. Weszła w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. 25 września 2024 r.